Türkiye’de Yabancıların Evlilik Yoluyla Vatandaşlık Kazanabilme Şartları
Yabancılar için Türk vatandaşlığına geçiş, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu ve bu kanuna ilişkin yönetmelik kapsamında mümkün olup kanuni birtakım şartlara tabiidir.
21.08.2024 tarihli T.C. İletişim Bakanlığı verilerine göre; “Türkiye’de bugün itibarıyla; 3 milyon 99 bin 524’ü geçici koruma altında bulunan Suriyeliler, 221 bin 353’ü uluslararası koruma kapsamında bulunan yabancılar ve 1 milyon 104 bin 353’ü ikamet izniyle kalan yabancılar olmak üzere toplam 4 milyon 425 bin 230 yasal kalış hakkı bulunan yabancı bulunmaktadır.” (İlgili haber için bknz. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/turkiyede-bulunan-yabancilarin-sayisi-ve-vatandaslik-durumlari-ile-ilgili-iddialara-dair-aciklama )
Bununla birlikte genel hatlarıyla Türkiye’de vatandaşlık kazanma yolları, genel olarak üç başlık altında toplanabilmektedir. Bunlar; Evlilik Yoluyla, İkamet Şartıyla, ve Diğer Yollarla’dır. Bu yazıda;
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı Nasıl Kazanılır?
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusu Nereye Yapılır, Başvuru Ne Zaman Neticelenir?
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Geçmek İçin Gerekli Belgeler
- Belgelerin Sunulacağı Yer
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapıldıktan Sonra Başvurunun Reddedilmesi
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapıldıktan Sonra Başvurunun Reddedilmesi Halinde Hukuki Yollar ve Yeniden Başvuru
ele alınarak incelenmektedir.
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı
Türk Vatandaşlığı Kanunu’na göre, yabancı uyruklu bir kişinin bir Türk vatandaşı ile evli olması tek başına vatandaşlığın kazanımı için yeterli değildir. Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı almak için Vatandaşlık Kanunu madde 16 kapsamında aşağıdaki şu şartların da gerekli olması lazım gelmektedir:
- Evliliğin Gerçek Olması: Başvuru yapan kişinin evliliği, her şeyden evvel resmi ve gerçek anlamda bir evlilik olmalıdır. Dolayısıyla sadece formalite olarak, yalnızca vatandaşlık almaya ve yönelik ilgili merciileri yanıltma amacıyla yapılan evlilikler geçerli sayılmayacaktır. İlaveten yalnızca dini nikahlı kişilerin de vatandaşlık kazanması pek tabii mümkün olmayacaktır.
- Evlilik Süresi: Vatandaşlığın kazanılmasında ikinci önemli husus ise bu evliliğin ne kadar sürdüğüdür. Bir yabancının evlilik yoluyla vatandaşlık kazanabilmesi için Türk vatandaşı ile en az 3(üç) yıl süre ile evli kalmış olması gerekmektedir.
- Ortak Yaşam: Evlilik yoluyla vatandaşlığın kazanılmasında evlilik süresi kadar beraber ortak bir yaşam sürmek de oldukça önemlidir. Dolayısıyla evliliğin sürdürülebilir olduğu ve ortak yaşam ilkesine uygun olması, yani eşlerin birlikte yaşamaları evlilik yoluyla vatandaşlığın kazanılması için başka bir koşul olarak karşımıza çıkmaktadır.
- Suç Kaydının Bulunmaması: Başvuru sahibinin Türk hukukuna aykırı herhangi bir suçtan kaydının bulunmaması evlilik yoluyla vatandaşlık kazanımı için bir diğer şarttır.
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusu Nereye Yapılır, Başvuru Ne Zaman Neticelenir?
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı için başvurular, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne yapılmaktadır. Burada belirtmek gerekir ki; başvuru sonrası eşin ölmesi durumunda aile birliği şartı aranmayacaktır. Yani eşin vefatı halinde dahi evlilik yoluyla Türk vatandaşlığına başvuru yapılabilmektedir.
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusundan sonra, Bakanlık tarafından talep edilen ve yabancı tarafından sunulan evraklar, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından incelenerek sonuçlandırılacaktır.
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Geçmek İçin Gerekli Belgeler
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığına başvuru yapmak için gereken belgeler, başvurulan yıl ve değişen mevzuata göre zaman zaman farklılık gösterebilmektedir. Ancak genel olarak, evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusu için gereken belgeler genel hatlarıyla aşağıda sıralanmıştır. Bu belgelerin bir dosya halinde düzenlenerek, başvuru dilekçesi ile birlikte İçişleri Bakanlığı’na bağlı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne sunulması gerekmektedir.
Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusu İçin Gerekli Belgeler
- Başvuru Formu
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nden temin edilecek vatandaşlık başvuru formu Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanmak isteyen yabancı tarafından doldurulmalıdır. Aşağıda ilgili formun görseli yer almaktadır:
- Nüfus Cüzdanı veya Kimlik Belgesi
Başvuru sahibinin yabancı kimlik kartı ya da pasaportunun aslı ve fotokopisi gereklidir.
- Türk Eşin Kimlik Belgesi
Türk vatandaşı eşin nüfus cüzdanı veya kimlik kartı fotokopisi de başvuruda sunulmalıdır.
- Evlilik Cüzdanı
Başvuruda bulunan kişinin Türk vatandaşıyla geçerli bir evlilik yapmış olduğuna dair evlilik cüzdanı aslı ve fotokopisi gereklidir.
- Evliliğin Gerçek Olduğunu Gösteren Belgeler
Evliliğin resmi ve gerçek olduğunu kanıtlayan belgeler (nikah defteri, evlilik tarihini belirten belgeler vs.).
- Evliliğin Süresi
En az 3 yıl süresince evli olunduğunu kanıtlayan belge veya delil gerekmektedir. Evliliğin geçerliliği ve sürdürülebilirliği hakkında herhangi bir şüpheye mahal verilmemelidir.
- Başvuru Sahibinin Adli Sicil Kaydı
Başvuru sahibinin, suç kaydının bulunmadığını gösteren adli sicil kaydı gereklidir.
- Sağlık Durumunu Gösteren Belgeler
Sağlık raporu, kişinin Türkiye’de yaşamaya engel bir sağlık sorunu olmadığını belirten bir rapor olarak geçmektedir.
- Dil Yeterlilik Belgesi
Türkçe yeterliliği, evlilik yoluyla vatandaşlık için genellikle belirli bir seviyede istenmemekle birlikte, bazı durumlarda başvuru sahibinin Türkçe bilgisi dikkate alınabilmektedir. Talep edilmesi halinde; başvuru sahibinin Türkçe konuşabildiğini gösteren bir belge (örneğin, dil sınavı sonucu) sunulması gerekebilmektedir.
- Pasaport Fotokopisi
Başvuru sahibinin yabancı pasaportunun fotokopisi gereklidir. Ayrıca, pasaportun son 5 yıl içinde alınmış olması ve geçerlilik süresi de önem arz etmektedir.
- Diğer Belgeler
Türk vatandaşlık başvuru sürecinde, başvuran kişinin durumuna göre ek belgeler de talep edilebilmektedir. Bu belgeler, örneğin başvuru sahibinin gelir durumu veya sosyal entegrasyon durumunu gösterebilmektedir.
- Belgelerin Sunulacağı Yer
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığına başvurular, İçişleri Bakanlığı’na bağlı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü‘ne yapılmaktadır.
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapıldıktan Sonra Başvurunun Reddedilmesi
Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapıldıktan Sonra Başvurunun Reddedilmesi; başvuru sahibinin Türk vatandaşlığı kazanma hakkının sonlandığı anlamına gelmez, ancak süreçle ilgili bazı durumlar doğabilir:
- Başvurunun Geri Çekilmesi veya Düzeltilmesi: Eğer başvuru sahibi başvuruyu reddeden sebeplerle ilgili herhangi bir yanlışlık veya eksiklik fark ederse (örneğin, evlilik süresinin yetersiz olması gibi), başvurunun yeniden yapılması veya mevcut başvuruda düzeltmeler yapılması mümkün olabilir. Bu durumda, başvuru yeniden değerlendirilebilmektedir.
- İtiraz Hakkı: Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapıldıktan Sonra işbu Başvuru REDDEDİLİRSE; söz konusu işlem bir idari işlem olduğundan, başvuru sahibi, reddedilen karara karşı İdari Yargı‘da iptal davası açma hakkında sahip olacaktır. Başvuru sahibinin kararın yanlış olduğuna dair delilleri varsa, bu durumu ilgili yargı organına sunarak yeniden değerlendirilmesini talep ederek karara karşı itiraz edebilecektir.
- Yeni Başvuru Yapma İmkanı: Başvuru reddedildikten sonra, belirli şartların yerine getirilmesi halinde başvuru sahibinin, Evlilik Yoluyla Türk vatandaşlığına yeniden başvuru yapması mümkündür. Bu durumda, evliliğin gerçek olduğuna dair belgeler, evlilik süresi, ikamet durumu gibi şartlar yeniden sağlanarak başvuru yapılabilecektir.
- Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapıldıktan Sonra Başvurunun Reddedilmesi Halinde Hukuki Yollar ve Yeniden Başvuru
Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapıldıktan Sonra başvurunun reddi halinde söz konusu karara karşı İdari Yargı‘da iptal davası açılabilmektedir.
Sonuç Olarak; gerek evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusu gerekse bu başvuruya dair red kararına karşı yargı yoluna başvurma süreçleri uzmanlık gerektiren ve alanında deneyimli bir avukat ile çalışılması önerilen alanlardır. Zira başvuru reddedildiğinde, her ne kadar bu durum başvuru sahibinin Türkiye’deki yasal statüsünü otomatik olarak değiştirmese de, başvurunun reddedilme sebepleri, kişinin gelecekteki başvuruları üzerinde etkili olabilecektir. Hal böyle iken bu tür durumlarla karşılaşmamak adına sürecin en başından itibaren hukuki destek almak, başvurunun kabulü için önem arz ederken, bir yandan da başvurunun reddedilmesi halinde ise; red sebeplerine karşı gerçekleştirecek itirazları, yargı mercileri önünde doğru savunmalar ve hukuki temellere dayanarak değiştirmek ve olumlu sonuçlar almak için elzemdir.